Daan de Wit in AvroTros Radar over de cholesterolmythe

In dit item van Radar, uitgezonden in oktober 2020 en bekeken door ruim 1,4 miljoen mensen, spreekt Daan de Wit over hoofdstuk 6 uit zijn boek De cholesterolmythe. Lees dit hoofdstuk, ‘Het hoogste cholesterol: familiaire hypercholesterolemie (FH)’, gratis via de knop op de voorpagina van de website.

Schrijft Radar: ‘Hoe lager je cholesterol, hoe beter.’ Een claim die we al jaren horen, omdat je anders het risico loopt op hart- en vaatziekten. In de Radar Extra van vorig jaar lieten we zien dat er geen hard wetenschappelijk bewijs is voor ’the lower the better’. Na deze uitzending kregen we veel vragen binnen van mensen die een erfelijke aandoening hebben, Familiaire Hypercholesterolemie (FH), waardoor ze een extreem hoog cholesterol hebben. Ze moeten hierdoor mogelijk hun hele leven lang medicijnen slikken. Hoe zit het dan met deze groep patiënten?

Miranda van der Gaag en Barbara Stradmeijer hebben allebei FH en lopen met vragen rond. Miranda kan niet tegen statines (een cholesterolverlager) en neemt een injectie die haar LDL-cholesterol (in de volksmond: het slechte cholesterol) verlaagt. De injectie die ze neemt is de zogenaamde PCSK9-remmer. Ze vraagt zich af wat de effecten zijn van de medicatie op lange termijn.

Barbara gebruikte dezelfde injectie maar kreeg last van bijwerkingen, dus is ze gestopt. Haar arts, Dr. Erik Stroes, vertelde haar dat stoppen betekende dat ze mogelijk binnen een paar jaar op zijn operatietafel terecht zou komen. Dit boezemde haar veel angst in.

Verband tussen LDL-C en hart- en vaatziekten?

Mensen met een hoog cholesterol voelen zich vaak prima maar krijgen snel medicatie voorgeschreven, met de nodige bijwerkingen. Hoe zit het dan met het verband tussen een hoge waarde van het ‘slechte cholseterol’ en hart- en vaatziekten?

Een zestiental wetenschappers deed een grote review naar het  verband tussen LDL-cholesterol en hart- en vaatziekten. Zij kwamen tot de conclusie dat een hoog LDL-C geen hart- en vaatziekten veroorzaakt.

Twee van deze wetenschappers, Malcolm Kendrick en David Diamond, zochten naar de mogelijke andere oorzaken van hart- en vaatziekten bij FH-patiënten. Zij concludeerden dat bloedstollingsafwijkingen mogelijk een groter risico voor hart- en vaatziekten zijn dan een hoog LDL-C.

Onafhankelijkheid van industrie in twijfel getrokken

De stichting Leefh (Stichting Landelijk Expertisecentrum Erfelijkheidsonderzoek Familiaire Hart- en vaatziekten) is in 2014 opgericht toen het bevolkingsonderzoek naar FH-patiënten stopte. De stichting heeft als doelstelling het opsporen van FH-patiënten en hun familie. De stichting krijgt voor onder andere PR-doeleinden geld van de fabrikanten van PCSK9-remmers. Dit roept bij FH-patiënten de vraag op in hoeverre de de stichting onafhankelijk is.

Onderzoeksjournalist Daan de Wit verdiepte zich voor zijn boek de Cholesterolmythe onder andere in de marketingtechnieken van de pharmaceutische industrie. Volgens hem zijn FH-patiënten een winstgevende doelgroep voor fabrikanten, omdat zij vaker de dure PCSK9-remmers voorgeschreven zullen krijgen. ‘Als alle FH-patiënten gevonden worden is dat toch goeie handel voor de industrie’, zegt hij. Het behandelen met PCSK9-remmers kost zo’n 6000 tot 8000 euro per jaar.

De directeur van Stichting Leefh, Dr. Erik Stroes, reageert op camera op de uitspraken van Barbara en gaat verder in op de onafhankelijkheid van stichting Leefh. ‘Stichting Leefh heeft niets te maken met de behandeling van FH-patiënten. De stichting schrijft geen geneesmiddel voor en geeft geen advies over welke medicijnen gegeven moeten worden. Opsporen van FH-patiënten is ons enige belang’, stelt Dr. Stroes.

Dick Bijl heeft als president van the International Society of Drug Bulletins zijn werk gemaakt van het beoordelen van medisch wetenschappelijk onderzoek en weet als geen ander hoe medicijnen in de markt gezet worden. Hij schreef een boek om mensen te informeren. Dick Bijl geeft in de studio zijn visie op het wetenschappelijk bewijs wat betreft FH-patiënten en cholesterolverlagers. Ook hij zegt dat er geen bewijs is voor het verband tussen een hoog LDL-cholesterol en hart- en vaatziekten. Verder is Bijl kritisch op Dr. Stroes: ‘Hij zaait angst, maar heeft daar geen goede behandeling tegenover gezet.’