DE CHOLESTEROLMYTHE: HOE DE FARMA-INDUSTRIE UW HART EN BLOEDVATEN TE GELDE MAAKT

12 januari 2021

Een kwart van de Belgische veertigplussers slikt cholesterolverlagers om hart- en vaataandoeningen te voorkomen. In ons land kostten ze de ziekteverzekering in 2016 ruim 146 miljoen euro. Onderzoeksjournalist Daan de Witdook in ons hart en onze bloedvaten en kwam tot de conclusie dat cholesterolverlagers vooral een aanslag zijn op onslichaam én brein. ‘Ik slik nu zowat de hele dag door vitamine C.’

MARC VAN SPRINGEL / ILLUSTRATIE KAMAGURKA

DAAN DE WIT «We zien cholesterol nog altijd als de grote boeman, en dus schrijven dokters al jarenlang massaal cholesterolverlagers, statines, voor. Terwijl cholesterol niet de oorzaak van hart- en vaatproblemen is, maar een symptoom. Door te roken, te weinig beweging, loodvergiftiging of bijvoorbeeld eengebrek aan vitamine C raken onze vaatwanden beschadigd. Het lichaam stuurt daar cholesterol naartoe, en een paar andere stoffen, om de zaak te repareren. Als die reparatie te vaak moet gebeuren, gaat het op een gegeven moment mis en slibt de boel dicht. Cholesterol te lijf gaan met statines is dus eenbeetje als schieten op de brandweer.

»Cholesterol is een lichaamseigen, helende stof die ontzettend belangrijk is. Ze speelt niet alleen een rol bij het herstellen van bloedvaten, ze is ook nodigvoor het functioneren van onze cellen, botten, spieren en hersenen, voor de geheugenfunctie, de galproductie, de vetvertering, de voortplantingssystemen, onze zenuweinden en de aanmaak van vitamine D en hormonen als testosteron en oestrogeen.»

HUMO Hebben we dan maar beter zoveel mogelijkcholes­ terol in ons bloed?

DE WIT «Het lichaam reguleert het niveau zelf. Als je veel cholesterol krijgt aangeleverd, bijvoorbeeld door je voeding, gaat de aanmaak van cholesterol door het lichaam iets naar beneden. Het is ook niet simpel om je cholesterolgehalte met statines te verlagen. Met de nieuwste, zeer krachtige cholesterolverlagers lukt dat wel heel goed, maar omdat die op zoveel processen ingrijpen, hebben ze allerlei lichamelijke en soms ook geestelijke gevolgen.

»Er zijn mensen die stoppen met statines en ineens uit een soort demente droom wakker worden. Dat komt omdat er in onze hersenen heel veel cholesterol zit:die is voor het brein zo belangrijk dat het die zelf aanmaakt. Onze hersenen zijn van de rest van de bloedsomloop afgesloten door de bloed-hersenbarrière, een soort membraan dat ervoor zorgt dat niet zomaar alles in ons gevoelige brein geraakt. Maar sommige statines raken wél voorbij die barrière en kunnen ook inde hersenen het cholesterolniveau doen dalen. Sommige mensen reageren daar heel slecht op: sommigen raken helemaal verdwaasd en vertonen symptomen die aan dementie doen denken.»

HUMO Wat zijn de lichamelijke bijwerkingen?

DE WIT «De lijst is lang: spierpijn, depressie, verwarring, agressie, geheugenverlies, maag- en darmklachten, vermoeidheid en slaapproblemen. Op de lange termijn zijn statines mogelijk ook verantwoordelijk voor diabetes type 2, nierschade, leverproblemen, staar en zelfs kanker. Artsen zijn vaak verbaasd dat ze zoveel mensen met bijwerkingen zien. Dat komt omdat sommige mensen uit de onderzoeken worden weggefilterd. Proefpersonen bij wie vóór de start van het onderzoek blijkt dat ze slecht reageren op statines, mogen gewoon niet meedoen.

»Sommigen hebben zo’n erge spierpijn dat ze hun stoel niet meer uitkomen. Voor iemand die al oud is, is dat een ramp. Door die statines te slikken, ben je jezelf dus enorm aan het tegenwerken, en dat alleen maar op basis van het inmiddels achterhaalde idee dat cholesterol ons dwarszit. Men schat dat ongeveer 40 procentvan de statinegebruikers last heeft van bijwerkingen, en dat zowat de helft er daarom na twee jaar mee stopt.»

HUMO Statines zouden ook het verouderingsproces versnellen.

DE WIT «Statines verhinderen de werking van K2, een vitamine die een belangrijke rol speelt bij het transport en de verdeling van kalk in ons lichaam. Ze zorgt ervoor dat kalk naar onze botten en tanden gaat, en niet naar zachte weefsels zoals bloedvaten.

Door een teveel aan kalk kunnen de vaatwanden verstijven, met een hoge bloeddruk tot gevolg. K2 zit in zeer lage concentraties in vlees en eieren, maar vooral ingefermenteerd voedsel. De allerbeste bron van K2 is natto, een Japans gefermenteerd bonengerecht. Ik heb het weleens gegeten, het is echt heel vies. De uitvinding van de koelkast heeft ervoor gezorgd dat wij veel minder gefermenteerde voeding eten, maar je kunt het ook via supplementen nemen. K2 wordt een enorme hit, let maar op.

»Als je statines gebruikt, maak je ook minder Q10 aan, een stof die heel goed is voor het hart. Het is natuurlijk absurd dat hartpatiënten een middel nemen dat net slécht is voor die stof. Ook interessant: uit meerdere grote studies blijkt dat ouderen met de hoogste cholesterolniveaus de beste overlevingskansen hebben.Terwijl het net zij zijn die statines slikken.»

HUMO Maar patiënten die een hartaanval of een beroerte hebben gehad, kunnen met statines het risico op een nieuwe aanval wel verkleinen. Raadt u die groep ook af om cholesterolverlagers te nemen?

DE WIT «Ik heb artsen gesproken die vinden dat het nooit verstandig is om statines te nemen, en dat je echt met een lantaarntje naar het nut ervan moet zoeken. Nu, ze hebben mogelijk wél nut, omdat ze onder andere als bijwerking hebben dat ze ontstekingen tegengaan. Maar die kun je ook vermijden door minder suiker te eten en gezonder te leven. Als je een gezondere levensstijl aanneemt, is er al veel minder nood aan statines. Het is een fout concept geweest. Men zou die fout moeten toegeven, en ermeeophouden statines voor te schrijven.»

HUMO Die fixatie op cholesterol heeft ook een grote invloed gehad op onze voeding.

DE WIT «Onze hoge cholesterol – was het idee – was het gevolg van de slechte vetten die we via onze voeding binnenkregen. Roomboter, eieren en andere verzadigde vetten konden niet meer en werden door de industrie vervangen door margarine, kunstmatige suikers en plantaardige oliën. Die zouden zogezegd gezonder zijn, maar het tegendeel is waar. Omdat we te veel eten en te weinig bewegen, is onze gezondheid er juist op achteruitgegaan. Steedsmeer cardiologen en officiële gezondheidsinstanties beginnen in te zien dat het verkeerd was om verzadigde vetten uit ons dieet te weren.»

HUMO Hadden al die onder­ zoekers, artsen en cardiolo­ gen het dan al jaren bij het verkeerde eind?

DE WIT «Artsen volgen gewoon de protocollen en geven statines aan hun patiënten omdat ze dat vanaf een bepaald cholesterolniveau nu eenmaal moeten doen. Maar die regels zijn gebaseerd op foutieve en gemanipuleerde informatie van de farma-industrie. Die manipuleerde statistieken, verpakte negatieve uitslagen inpositieve persberich ten, of veegde onderzoeken onder de mat. Pfizer zette een studie naar een bepaald statine, met ruim 15.000 proefpersonen, voortijdig stil. Hetkostte hen 800 miljoen euro, maar dat hadden ze er blijkbaar voor over: de resultaten waren te negatief.

»Over enkele jaren kijken we hier hoofdschuddend op terug, want iedereen die er verstand van heeft, weet dat dit gaat stoppen. In afwachting daarvan wil de industrie de trein nog zo lang mogelijk laten rollen. Toen de patenten op de eerste cholesterolverlagers vervielen en er goedkopere generische varianten op de markt verschenen, kwam men als bij toeval op de proppen met een nieuwe en nog efficiëntere generatie middelen, waardoor de winsten even hoog bleven. En er is alwéér een nieuwe generatie op komst. De normen om statines voorgeschreven te krijgen, zijn ook al een paar keer naar beneden bijgesteld, zodat steeds meermensen ze moeten slikken. Ze willen nu zelfs jongeren aan de statines krijgen. En wie ben jij om nee te zeggen als je arts ze voorschrijft?

»De artsen valt overigens niks te verwijten. Ze hebben het beste met hun patiënten voor, maar zijn gewoon slecht geinformeerd. In de opleidingen wordt nogaltijd het oude cholesterolverhaal verteld.

Voor artsen en cardiologen is het ook zeer pijnlijk om te horen dat ze al dertig, veertig jaar het verkeerde verhaal vertellen. Mensen hebben soms helecarrières geïnvesteerd in een bepaalde manier van kijken: it takes a big man om dat los te laten. Maar ik heb toch enkele cardiologen gevonden die hun visie wélhebben bijgesteld en zich echt schaamden. Bizar genoeg bleek het voor hen heel erg moeilijk om statines uit de hoofden van hun patiënten te praten. Zo diep zit dat cholesterolverhaal erin gesleten.»

HUMO Wat kunnen we wél doen om hart en bloedvaten gezond te houden?

DE WIT «Ik ben een groot voorstander van vitamine C. Het is een banale vitamine, maar ze blijkt ontzettend goed te helpen bij het aanmaken van collageen, een stof die je nodig hebt voor stevige vaatwanden – als je veroudert, maak je die ook mindermakkelijk aan. Vitamine C verdwijnt wel snel uit je lichaam. Je zorgt dus best voor een constante aanvoer. Met voeding red je het niet, maar supplementen zijn een heel goeie aanvulling. Ze kosten niks en je kunt ze in grote potten krijgen. Ik slik de hele dagdoor vitamine C.»

HUMO Is dat wel gezond?

DE WIT «Ik heb vorige winter eens getest hoeveel vitamine C je lichaam kan verdragen. Als je er te veel van inneemt, beginnen je darmen te protesteren en kun je lichte diarree krijgen – niks zeer ernstigs dus. Pas bij zestig pillen van één gram, wat ontzéttend veel is, begonnen mijn darmen moeilijk te doen. Het verhaal dat het slecht zou zijn voor de nieren, klopt ook niet.»

HUMO U citeert een Harvard­ professor die zegt dat hart­ en vaataandoeningen voor liefst 80 procent kunnen worden voorkomen met een gezonde levensstijl.

DE WIT «Meer nog, je kunt het proces zelfs omkeren. Er zijn voorbeelden van mensen met zwaar verkalkte slagaders die de verkalking wisten terug te draaien door vitamine K2 te nemen. Je kunt dus ontzettend veel doen door je levensstijl aan te passen. En dat hoeft helemaal niet radicaal. Het kan stapje voor stapje.»